Tạp chí Bảo Hiểm Xã Hội Nâng cao, phát huy hiệu quả DNNN: Chuyển từ kiểm soát sang kiến tạo
ASXHPortalViewLongForm
Longform

Nâng cao, phát huy hiệu quả DNNN: Chuyển từ kiểm soát sang kiến tạo

Shared facebook

*PV: Thưa Bộ trưởng, DNNN được đánh giá là khối mở đường, dẫn dắt đối với nền kinh tế. Năm 2021 thực sự khó khăn đối với kinh tế vĩ mô, vậy DNNN đã thể hiện vai trò của mình như thế nào?

- Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng:

Theo Nghị quyết số 12-NQ/TW và văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII, Đảng ta luôn xác định vai trò của DNNN là lực lượng vật chất quan trọng. Trong năm 2021, mặc dù số lượng DNNN chỉ chiếm chưa đến 0,1% tổng số DN đang hoạt động, nhưng hoạt động hiệu quả với hiệu suất sử dụng lao động cao nhất so với các DN thuộc các thành phần kinh tế khác (18,9 lần); hiệu suất sinh lợi trên doanh thu (ROS) của toàn bộ khu vực DN đạt 3,4%, trong đó DNNN đạt mức cao nhất (5,8%).

Các chỉ số tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh cũng đều cho thấy có sự tăng trưởng, phản ánh hiệu quả hoạt động của DNNN ngày càng tăng. Đến đầu năm 2021, tổng giá trị tài sản là 2.965.425 tỷ đồng, tăng 8% so với năm 2016; vốn chủ sở hữu là 1.445.877 tỷ đồng, tăng 17% so với năm 2016; lợi nhuận trước thuế đạt 122.347 tỷ đồng, tăng 5% so với năm 2016; tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn chủ sở hữu bình quân cả giai đoạn 2016- 2020 là 10,46%.

DNNN, đặc biệt là các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước có vai trò quan trọng trong ổn định kinh tế vĩ mô, chiếm thị phần rất lớn trong một số lĩnh vực như: Năng lượng, viễn thông, ngân hàng… Như trong lĩnh vực viễn thông, thị phần của 3 DNNN lớn trong ngành (Viettel, VNPT, MobiFone) có vai trò chi phối (với thị phần trên 90%). Các DNNN cũng cung cấp các đầu vào quan trọng của nền kinh tế (điện, than, dầu khí, alumin...). Đồng thời, DNNN đang làm tốt vai trò của mình trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, an sinh xã hội.

*Một số chuyên gia cho rằng, DNNN vẫn chưa thực sự là khối mở đường, dẫn dắt đối với nền kinh tế. Bộ trưởng suy nghĩ thế nào về điều này?

Đúng là thời gian qua, hiệu quả hoạt động của các DNNN chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Chủ yếu kết quả hoạt động của DNNN đạt được dựa trên các lợi thế sẵn có của DN hoặc có lịch sử hoạt động lâu đời trên thị trường. Vai trò của DNNN trong dẫn dắt, tạo điều kiện cho DN ngoài Nhà nước, thúc đẩy liên kết, hình thành chuỗi giá trị gia tăng còn hạn chế. Phần lớn DNNN quy mô lớn hoạt động trong ngành, lĩnh vực then chốt, mũi nhọn đều vận hành theo cơ chế tương đối khép kín, chưa khuyến khích các DN NQD tham gia vào các khâu, công đoạn của quá trình sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh đó, khả năng cạnh tranh, đặc biệt cạnh tranh quốc tế của DNNN, trong đó có DNNN quy mô lớn đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn chưa đạt kết quả rõ nét. Nếu sử dụng xuất khẩu là tiêu chí, thước đo để đánh giá năng lực cạnh tranh của DN, có thể thấy khả năng cạnh tranh và vươn ra thị trường quốc tế của DNNN quy mô lớn còn hạn chế.

*Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tồn tại, hạn chế trên, thưa Bộ trưởng?

- Theo tôi, một trong những nguyên nhân quan trọng, đó là hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh về DNNN, trong đó có tập đoàn kinh tế, tổng công ty đã được rà soát và hoàn thiện nhưng vẫn còn bất cập. Đặc biệt, hệ thống pháp luật về đầu tư, quản lý tài sản, đất đai, đấu giá, đấu thầu... chưa đồng bộ, đã tạo kẽ hở để một số đối tượng lợi dụng nhằm trục lợi. Chưa có định hướng, chiến lược phát triển cho khu vực DNNN theo hướng bền vững; chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực chưa gắn với chiến lược phát triển của DN, trong đó có DNNN.

Ngoài ra, DNNN, đặc biệt là DNNN quy mô lớn chưa phát huy hết tính chủ động trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Trên thực tế, các quy trình, thủ tục của cơ quan đại diện chủ sở hữu theo quy định của pháp luật thường có độ trễ nhất định, trong khi hoạt động sản xuất kinh doanh của DN đòi hỏi phải đưa ra những quyết định nhanh, kịp thời để đón cơ hội đầu tư.

*Theo Bộ trưởng, thời gian tới, chúng ta cần có giải pháp gì để tháo gỡ khó khăn, khơi thông nguồn lực cho DNNN, nhất là với những DNNN quy mô lớn?

- Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, sự bùng phát của dịch bệnh COVID-19 và những căng thẳng của các cuộc chiến thương mại…, DNNN cần phải thay đổi chiến lược để tăng khả năng thích ứng và tự chủ của nền kinh tế. Theo đó, DNNN lớn cần làm những ngành mới, khó, tập trung vào R&D (hoạt động nghiên cứu phát triển trong DN), đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số… để tạo lực cho phát triển kinh tế, nhường dư địa phát triển cho DN tư nhân ở những lĩnh vực khác.

Bên cạnh đó, cần thay đổi tư duy quản lý, chuyển từ kiểm soát sang kiến tạo để Việt Nam có các DN lớn, có thương hiệu quốc gia và đại diện cho dân tộc để tạo nên kỳ tích như Hàn Quốc, Nhật Bản. Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi ở đây là phải đưa ra những giải pháp đột phá để cởi trói cho DNNN, để DNNN được tự chủ, sáng tạo, phát triển trong một môi trường kiến tạo.

Như vậy, theo tôi, cần nghiên cứu, đưa ra chính sách phân cấp cho cơ quan đại diện chủ sở hữu; giao quyền cho HĐTV, Chủ tịch Công ty và người đại diện phần vốn. Cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ thực hiện giao mục tiêu, nhiệm vụ cho DN, còn DN chủ động quyết định các vấn đề sản xuất kinh doanh của DN. Cùng với đó, xây dựng cơ chế giám sát cho cơ quan đại diện chủ sở hữu; đổi mới cơ chế đánh giá hiệu quả hoạt động của DNNN. Phải đánh giá hiệu quả hoạt động/đầu tư theo chỉ tiêu tài chính tổng thể, không đi theo từng dự án/hoạt động cụ thể.

Tạo nguồn lực để tập trung đầu tư cho phát triển KHCN và các dự án quan trọng của DN (thông qua việc cho phép giữ lại một phần lợi nhuận hoặc tiền thu từ thoái vốn, CPH), nhằm phấn đấu đưa mỗi tập đoàn kinh tế, tổng công ty trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái DN, hình thành chuỗi giá trị để làm tốt vai trò mở đường, dẫn dắt.

Cuối cùng, cần tập trung phát triển KHCN thông qua hình thức đầu tư mua công nghệ và tham gia mua cổ phần hoặc các dự án của nước ngoài đã có sẵn công nghệ để phát triển và làm chủ công nghệ.

*Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Minh Trang (Thực hiện)

Đồ họa: Quang Hùng


Viết bình luận
Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Thời gian qua, tại một số địa phương, hành vi cấp khống Giấy chứng nhận (GCN) nghỉ việc hưởng BHXH đã được cơ quan Công an mở chuyên án điều tra. Thậm chí, có nơi, Tòa án đã đưa vụ việc ra xét xử và tuyên mức án nghiêm khắc.

Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Không chỉ trục lợi từ việc bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH, một số PK và các đối tượng còn trục lợi bằng việc bán giấy khám sức khỏe, sổ BHXH; lập chứng từ, hồ sơ KCB BHYT khống để trục lợi quỹ BHYT. Đáng nói, có các đường dây bán giấy khống liên tỉnh, nên NLĐ từ địa phương này nhưng có GCN của PK từ địa phương khác.

Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Mua bán GCN nghỉ việc hưởng BHXH- Cần xử lý triệt để

Thời gian qua, tình trạng mua bán Giấy chứng nhận (GCN) nghỉ việc hưởng BHXH tại các địa phương khu vực Đông Nam Bộ (Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM…) hầu như ngang nhiên tồn tại, đặc biệt nở rộ từ thời điểm xảy ra dịch bệnh COVID-19 đến nay. Đã đến lúc gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh và mạnh tay xử lý dứt điểm tình trạng này.

Ngăn ngừa chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT: Nhiều giải pháp hiệu quả

Ngăn ngừa chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT: Nhiều giải pháp hiệu quả

Trong lĩnh vực thu BHXH, BHYT, tình trạng chậm đóng, trốn đóng chịu ảnh hưởng một phần khá lớn từ diễn biến tăng trưởng của nền kinh tế và “sức khỏe” của các DN ở từng thời điểm khác nhau.