Tuyên truyền chính sách BHXH, BHYT: Lắng lại một chữ “Tình”

Khép lại năm 2024, huyện Quảng Ninh (Quảng Bình) đã có 6 xã đạt “Xã kiểu mẫu có 100% người dân tham gia BHXH” (gồm Tân Ninh, Xuân Ninh, Duy Ninh, Vĩnh Ninh, Trường Sơn, Hàm Ninh). Bên cạnh đó, thị trấn Quán Hàu cũng tiệm cận con số này với 99,68% người dân tham gia BHYT, nên số người chưa tham gia chỉ còn đếm trên đầu ngón tay… Đây là kết quả từ việc thí điểm và nhân rộng mô hình “Xã có 100% người dân tham gia BHYT”, được BHXH huyện Quảng Ninh triển khai từ tháng 4/2024.

Xuất phát điểm của sáng kiến này, như chia sẻ của ông Nguyễn Quang Thuận- Giám đốc BHXH huyện Quảng Ninh: “Tại huyện Quảng Ninh, với sự thống nhất của BHXH huyện, BCĐ thực hiện chính sách BHXH, BHYT huyện và chính quyền địa phương, chúng tôi mong muốn chỉ tiêu tham gia BHYT sẽ đạt được ý nghĩa cao hơn nữa trong nhận thức của người dân. Làm sao để với mỗi thôn xóm, mỗi người dân, việc tham gia BHYT vừa là đảm bảo quyền lợi của bản thân mình, vừa trở thành một nét đẹp văn hóa cộng đồng…”.

Là thành viên tích cực của tổ tuyên truyền tại xã Tân Ninh- xã đầu tiên thí điểm mô hình trên, bà Nguyễn Thị Lệ- Trưởng ban MTTQ thôn Quảng Xá cho biết: “Chúng tôi tin rằng, mục tiêu mở rộng BHYT đến mọi người dân sẽ đạt được, bởi không chỉ có ích cho bản thân người tham gia, mà ai cũng sẽ sẵn lòng đóng góp cho hình ảnh đẹp của quê hương mình”... Niềm tin của bà Lệ cũng đã được chứng minh trong thực tế, khi thôn Quảng Xá đã thành công trong việc thuyết phục cả những “ca khó” ngay trong ngày đầu tiên đi vận động.

Dù đang chuẩn bị hồ sơ đi lao động ở nước ngoài- vốn là lý do khiến anh Trần Văn Tài chưa tham gia BHYT trước đó- tuy nhiên, khi nghe giới thiệu về mô hình “Xã có 100% người dân tham gia BHYT” mà xã Tân Ninh đang triển khai, gia đình anh Tài đã quyết định ghi danh để sở hữu tấm thẻ BHYT. “Thực tế bản thân mỗi người đều có thể cần đến sự hỗ trợ của tấm thẻ BHYT bất cứ lúc nào. Bên cạnh đó, để thôn Quảng Xá trở thành thôn đầu tiên được công nhận đạt 100% người dân tham gia BHYT cũng là trách nhiệm và mong muốn của mỗi người trong thôn”- anh Tài chia sẻ về quyết định của mình.

Tham gia BHYT gắn với văn hóa cộng đồng vốn là một trong các mục tiêu của các nhà hoạch định chính sách nhân văn này, nhưng để hiện thực hóa quan điểm này thành hành động với những kết quả đầy khả quan như tại Quảng Ninh lại là một hành trình dài… Khi mỗi người dân không chỉ dừng lại ở mục tiêu tham gia BHYT để bảo vệ bản thân mình, đó còn là cách để họ bày tỏ tình yêu với quê hương, tình cảm gắn bó với bà con chòm xóm một cách đơn giản nhưng đầy ý nghĩa… Đặc biệt, theo ông Nguyễn Quang Thuận, “thành tựu” lớn nhất đó là, sau những thành công bước đầu của mô hình, các hoạt động truyền thông, phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT đã được hệ thống chính quyền địa phương chủ động vào cuộc, xem như là nhiệm vụ của chính mình.

Nhấn mạnh đây là “mô hình mới, mang tính nhân văn cao cả, thiết thực”, ông Lê Ngọc Huân- Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Quảng Ninh cũng bày tỏ hy vọng sự thành công của mô hình sẽ “xây dựng nét đẹp văn hóa kiểu mẫu, giúp cho mọi người dân trong xã đều được chăm sóc sức khỏe khi không may bị ốm đau, bệnh tật. Đồng thời, nêu cao tinh thần trách nhiệm của họ với cộng đồng...”. Lãnh đạo huyện Quảng Ninh cũng khẳng định, sự thành công của mô hình này cần các giải pháp đồng bộ và trách nhiệm chung, bởi thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội là nhiệm vụ của chính hệ thống chính trị, chứ không phải của riêng cơ quan BHXH...

Thực tế đã chứng minh, sự lan tỏa chính sách từ cách tiếp cận trên đã mang lại những giá trị khó có thể đong đếm. Vào thời điểm cuối năm 2024, UBND xã Duy Ninh và xã Hàm Ninh đã chủ động mời BHXH huyện Quảng Ninh phối hợp tổ chức Lễ ra quân tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia BHXH, BHYT trên địa bàn hai xã. Sự kiện mang ý nghĩa đặc biệt, bởi thay vì cần vai trò tham mưu, đề xuất từ cơ quan BHXH như trước đây, cuộc ra quân này được chính quyền hai xã chủ động lên kế hoạch, chủ động xác định nhóm đối tượng tiềm năng của mình.

Đáng chú ý, tại Lễ ra quân lần này, Chủ tịch UBND của hai xã đều khẳng định, cần nêu cao vai trò, trách nhiệm, sự vào cuộc quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền và phát huy sức mạnh của các tổ chức, đoàn thể chính trị-xã hội, luôn đồng hành cùng với cơ quan BHXH trong việc tuyên truyền giúp người dân nâng cao ý thức về tầm quan trọng của việc tham gia và thụ hưởng quyền lợi BHXH, BHYT. Cũng vì vậy, ngay trong ngày ra quân đầu tiên, xã Duy Ninh đã có thêm 49 người tham gia BHYT (toàn xã chỉ còn 36 người chưa tham gia); xã Hàm Ninh có thêm 57 người tham gia BHYT (toàn xã chỉ còn 50 người chưa tham gia). Ngoài ra, có 9 lao động ở khu vực phi chính thức đã đăng ký tham gia BHXH tự nguyện…

Những câu chuyện trên không phải của riêng huyện Quảng Ninh (Quảng Bình), khi những thông điệp truyền thông đi từ trái tim, chăm chút và quan tâm đến từng cá nhân, vun đắp từ những giá trị cốt lõi nhất về tình yêu thương, sự gắn bó với gia đình, cộng đồng… đã tạo nên những chuyển động mạnh mẽ trong ý thức, lấp đầy những khoảng cách từ chính sách đến cuộc sống. Trải dài trên toàn quốc, các hoạt động truyền thông chính sách BHXH, BHYT bền bỉ và sáng tạo đã vun đắp nên rất nhiều mô hình an sinh, khơi dậy sự gắn kết, tinh thần trách nhiệm của cả cộng đồng, hướng tới một bức tranh an sinh xã hội ngập tràn những gam màu tươi sáng.

Đơn cử như, tại Hà Tĩnh, từ tháng 5/2024, BHXH huyện Vũ Quang phối hợp với Ban Dân vận Huyện ủy và UBND xã Đức Lĩnh tổ chức ra mắt mô hình dân vận khéo “Tổ liên gia 100% người lao động tham gia BHXH”, bắt đầu tại thôn Thanh Bình với 8 tổ liên gia. Thành tựu từ các hoạt động truyền thông đến từng ngõ, từng nhà… mà các thành viên mô hình dân vận khéo của thôn đã vận dụng là toàn thôn Thanh Bình đã đạt 99% người dân tham gia BHYT hộ gia đình, 47/82 người lao động trong độ tuổi tham gia BHXH tự nguyện. Trong đó, tổ liên gia số 4 đạt tỷ lệ 100% người dân trong độ tuổi lao động tham gia BHXH tự nguyện. Lan tỏa thành công này, hiện xã Đức Lĩnh đã có 2 mô hình dân vận khéo với 50 người tham gia…

Có thể thấy, công tác tuyên truyền không chỉ dừng lại ở một nhiệm vụ, mà đã gửi gắm rất nhiều tình cảm của những người đang thực hiện chính sách, từ đó tạo nên những chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của nhiều tầng lớn nhân dân. Trên toàn quốc, rất nhiều mô hình “tương thân tương ái”, “lá lành đùm lá rách” đã được khởi xướng, vận hành thành công hỗ trợ người có hoàn cảnh khó khăn tham gia BHXH, BHYT.

Những thông điệp về sự cần thiết của chính sách BHXH, BHYT- chính sách an sinh xã hội trụ cột của Nhà nước, nhằm mục đích chăm lo, bảo vệ và phát triển con người vì sự tiến bộ và công bằng xã hội... đã chạm đến trái tim của cả cộng đồng. Và, “thặng dư” mà những người thực hiện nhận được không chỉ là lợi ích kinh tế cho bản thân, mà còn là sự gắn kết, chia sẻ đầy nghĩa tình...

Với sự hỗ trợ của cơ quan BHXH, nhiều mô hình đã gặt hái thành công như: Hậu Giang triển khai mô hình “Chi hội trưởng, Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình”; Hà Tĩnh ra mắt mô hình Câu lạc bộ “Cây mai an sinh” với mục đích truyền thông, vận động người dân xã Kỳ Nam, nhất là các hộ trồng cây mai vàng tham gia BHXH tự nguyện; Bến Tre phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh nhân rộng mô hình “Nuôi heo đất tiết kiệm tham gia BHXH tự nguyện”; Sóc Trăng triển khai mô hình “Nuôi heo đất tích lũy tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình”; Đắk Lăk phối hợp với cha xứ tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện, BHYT đến với giáo dân vùng công giáo, đồng thời ra mắt mô hình “Xã có 100% người dân tham gia BHYT”.

Hay như Vĩnh Long triển khai mô hình “Tổ phụ nữ tiết kiệm tham gia BHXH tự nguyện” và mô hình “Cà phê sáng”; Cần Thơ phối hợp UBND các phường và tổ chức dịch vụ thu PVI triển khai mô hình “Cà phê sáng trao đổi với nhân dân gắn với truyền thông BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình”; Bình Dương phối hợp với UBND các phường tư vấn, truyền thông chính sách BHXH, BHYT qua mô hình “Cà phê sáng- trao đổi với nhân dân về BHXH, BHYT”...

Theo báo cáo tổng hợp của BHXH Việt Nam, trong thời gian qua, xác định sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp là một trong những yếu tố quyết định đến hiệu quả tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT, nên công tác truyền thông của BHXH các địa phương đã hướng đến vận động sự chia sẻ, vào cuộc của hệ thống chính trị. BHXH các địa phương đã chủ động, tích cực phối hợp với các sở, ban, ngành liên quan tham mưu với Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo công tác tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT, đặc biệt là các giải pháp phát triển BHXH, BHYT phù hợp với đặc điểm kinh tế-xã hội của từng địa phương…

Cùng với đó, rất nhiều nghị quyết, chương trình hành động thực hiện chính sách BHXH, BHYT đã được ban hành tại từng địa phương; 63 tỉnh, thành phố trên cả nước đã kiện toàn BCĐ thực hiện chính sách BHXH, BHYT các cấp; rất nhiều địa phương đã đưa chỉ tiêu, kế hoạch thực hiện lộ trình BHXH, BHYT vào nghị quyết, chương trình phát triển kinh tế-xã hội của địa phương… Ngoài ra, còn có cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ thêm từ ngân sách địa phương cho người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình ngoài mức quy định của Nhà nước…

Chia sẻ góc nhìn từ địa phương đã và đang tích cực tham gia công tác này, ông Bùi Đình Long- Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Trưởng BCĐ thực hiện chính sách BHXH, BHYT tỉnh Nghệ An đã khẳng định: “Việc bảo đảm an sinh xã hội, trong đó có BHXH, BHYT là chủ trương nhất quán và xuyên suốt của cấp ủy, chính quyền các cấp trong suốt thời gian qua. Cấp ủy, chính quyền tỉnh đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, với quyết tâm chính trị cao nhất, nhằm đảm bảo quyền lợi cho mọi người dân khi tham gia, thụ hưởng chính sách với mục tiêu nâng cao tỷ lệ bao phủ BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh”.

Từ năm 1998, Nghệ An đã là địa phương đầu tiên trên cả nước triển khai chính sách BHXH dành cho nông dân, cho thấy truyền thống về sự quan tâm sâu sắc của chính quyền địa phương với vai trò của chính sách BHXH. Đến nay, bằng việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, thời điểm hiện tại, Nghệ An cũng là địa phương dẫn đầu cả nước về số người tham gia BHXH tự nguyện...

“Đã tham gia BHYT nhiều năm và sau khi dự hội nghị tuyên truyền tại xóm, được nghe cán bộ BHXH huyện tuyên truyền, cả 4 người trong gia đình tôi, gồm cả vợ chồng con trai, đã cùng tham gia BHXH tự nguyện. Tôi cảm thấy rất phấn khởi và an tâm, vì các thành viên trong gia đình đều đã có một điểm tựa trong cuộc sống”- bà Đặng Thị Nga (xã Diễn Hoa, huyện Diễn Châu, Nghệ An) vui vẻ chia sẻ về tương lai của gia đình mình.

“Gói ghém” cả tình cảm của những người đang thực hiện chính sách, công tác tuyên truyền không chỉ dừng lại ở một nhiệm vụ, từ đó tạo những chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của nhiều tầng lớn nhân dân. Báo cáo tổng hợp của BHXH Việt Nam cho thấy, thời gian qua, rất nhiều hoạt động hỗ trợ từ cộng đồng, mô hình truyền thông hiệu quả từ cộng đồng đã được triển khai và nhân rộng.

Cụ thể như, tại Hà Tĩnh, chỉ sau nửa năm triển khai mô hình dân vận khéo “Tổ liên gia 100% người lao động tham gia BHXH”, thôn Thanh Bình (xã Đức Lĩnh, huyện Vũ Quang) đã tiệm cận tỷ lệ 100% người dân tham gia BHYT, gần 60% dân số trên địa bàn tham gia BHXH tự nguyện... Với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, các thành viên mô hình dân vận khéo của thôn đã tập trung tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức phong phú, linh hoạt như: Lồng ghép thông qua các buổi sinh hoạt thôn và các chi hội; thường xuyên phối hợp với BHXH huyện và các đoàn thể của xã truyền thông, đối thoại giúp đoàn viên, hội viên hiểu rõ về quyền lợi, chính sách hỗ trợ của Nhà nước về BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, từ đó tích cực hưởng ứng và tham gia...

Theo đánh giá của bà Phan Hồng Yến- Phó Chủ tịch UBND huyện Vũ Quang: “Trong thời gian qua, Đức Lĩnh là điểm sáng trong việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT nói chung, đặc biệt là công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện. Mô hình này nhằm hướng đến mục tiêu mọi người dân về già đều có chế độ lương hưu. Đây cũng là kết quả của sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong việc đi sâu, đi sát để tuyên truyền cho người dân biết, hiểu về chủ trương của Đảng và Nhà nước đối với công tác an sinh xã hội...”.

Nhìn lại những năm qua, thành công trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội quan trọng này đã không chỉ nằm ở những số liệu ngày càng dày lên về độ bao phủ, về số người được hỗ trợ, bảo vệ từ các quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp.

Theo thống kê sơ bộ của BHXH Việt Nam, thời gian qua có khoảng 10 BHXH tỉnh (Yên Bái, Gia Lai, Đăk Lắk, Sóc Trăng…) đã biên tập, sản xuất khoảng 55 sản phẩm truyền thông, dịch ra 10 thứ tiếng (Ê Đê, Mông, Thái, Dao, Bah Nar, Tày, Khmer, Giẻ Triêng, J’rai, MNông) để tuyên truyền tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, trên toàn quốc đã có 24 BHXH tỉnh phát huy vai trò của hơn 12.100 già làng, trưởng bản, người có uy tín trong việc truyền thông, vận động đồng bào tham gia BHXH; mời người biết tiếng dân tộc phiên dịch tại các hội nghị cho đồng bào với gần 4.700 người; đồng thời có khoảng 650 cán bộ BHXH biết tiếng dân tộc tham gia tuyên truyền chính sách BHXH...

Các thông điệp truyền thông cũng được đan cài trong các hoạt động văn hóa, tôn vinh văn hóa dân tộc; đồng thời tôn vinh các giá trị nhân văn sâu sắc mà chính sách an sinh xã hội mang lại cho người dân. Cụ thể như: Quảng Trị duy trì các mô hình sân khấu hóa về BHXH tự nguyện, xây dựng “Khu dân cư điển hình phát triển người tham gia BHYT, BHXH tự nguyện”; Phú Yên phối hợp với Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh tỉnh biểu diễn các tiểu phẩm sân khấu “Của để dành” và “Hiểu đúng về BHYT 5 năm liên tục”, đồng thời phối hợp chiếu phim tuyên truyền về BHXH tự nguyện, BHYT đến các thôn, buôn trên địa bàn tỉnh…

Đặc biệt, từ năm 2020, BHXH Việt Nam đã khởi xướng và tổ chức chương trình thường niên “Mang Tết ấm cho người khó khăn được tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình”, với mục tiêu tạo cơ hội để người có hoàn cảnh khó khăn được tiếp cận chăm sóc sức khỏe bằng BHYT và hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động. Chương trình được phát động trong bối cảnh đại dịch COVID-19 bùng phát trên toàn quốc, sau đó tiếp tục dược duy trì thành một hoạt động thường niên, đã góp phần quan trọng cùng với Chính phủ và cả hệ thống chính trị hỗ trợ, giúp đỡ nhân dân ổn định đời sống, khôi phục sản xuất kinh doanh trước, trong và sau dại dịch.

Trong 4 năm đầu thực hiện Chương trình (2020-2023), đã có tổng số 35.228 người có hoàn cảnh khó khăn được tham gia BHXH tự nguyện; 412.724 người có hoàn cảnh khó khăn được tham gia BHYT hộ gia đình và 10.778 suất quà Tết ấm đã được trao đến người có hoàn cảnh khó khăn trong phạm vi cả nước với tổng số tiền 118,36 tỷ đồng. Nguồn tài chính được huy động từ một phần tiền lương do cán bộ, viên chức ngành BHXH và các tổ chức, doanh nghiệp, nhà hảo tâm đóng góp. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp đã tham gia Chương trình như một hoạt động thường niên. Thông điệp của Chương trình đã nhận được sự quan tâm, hưởng ứng, đồng tình, chia sẻ của cộng đồng xã hội và nhận được sự đánh giá cao của cấp ủy, chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị-xã hội, đoàn thể và cộng đồng, từ đó góp phần tạo mối quan hệ gắn kết giữa các cấp, các ngành, các thành phần kinh tế, tôn giáo, dân tộc... trong hành trình đồng hành vì an sinh đất nước.

Bài: Thái An

Đồ hoạ: Thanh An