Mỗi quốc gia có một mô hình thực hiện chính sách BHXH khác nhau. Song, tất cả đều dựa trên nguyên lý chung là hạn chế, không khuyến khích lao động rút BHXH một lần.
Dẫn con số 890.000 người nhận BHXH một lần trong năm 2022, bà Nguyễn Thị Việt Nga- Phó Trưởng đoàn chuyên trách (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) cho rằng “đây là việc cực chẳng đã, nhất là những lao động nghèo do không còn khoản thu nhập nào khác”. Theo bà Nga, việc rút BHXH một lần là khoản tiền dễ xoay sở nhất để trang trải cuộc sống trước mắt, song trong tương lai NLĐ sẽ rất khó khăn do không còn bất kỳ một chế độ nào nữa để phòng thân, bởi đã “ứng tiền của tương lai để lo cho hiện tại”.
Bà Nguyễn Thị Việt Nga- Đoàn ĐBQH Hải Dương
Bà Nga phân tích thêm, cùng với những khó khăn trong tương lai do rút BHXH một lần, bản thân NLĐ còn dồn áp lực lên các chế độ an sinh xã hội khác của Nhà nước. Vì vậy, nếu chúng ta không sớm có giải pháp phù hợp để ngăn chặn việc này, thì hệ luỵ sẽ rất lớn, đặc biệt năm 2023 là thời điểm khó khăn vì “ngấm” những tác động tiêu cực của dịch bệnh. Do đó, theo bà Nga, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cần rà soát kỹ để đề xuất những hỗ trợ trực tiếp, kịp thời cho NLĐ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, tránh việc NLĐ phải rút BHXH một lần.
Bên cạnh đó, Chính phủ và các bộ, ngành cũng cần có thêm gói hỗ trợ DN như: Hỗ trợ vay vốn để DN giữ chân NLĐ, trả lương cơ bản cho NLĐ. Bởi, nếu DN không có đơn hàng thì NLĐ sẽ nghỉ việc, và khi DN tái khởi động sản xuất sẽ rất khó khăn tìm nhân sự. Còn về lâu dài, tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật BHXH.
“Việc đề xuất giảm thời gian đóng BHXH từ 20 năm xuống còn 15 năm cần tính toán, điều tra kỹ để đánh giá tác động của chính sách. DN rất muốn thời gian đóng BHXH dài hơn để họ có thể linh hoạt hơn và cũng thuận lợi hơn cho DN; nhưng NLĐ muốn thời gian đóng BHXH ít hơn và thời gian được hưởng BHXH sớm hơn. Đây là vấn đề phải tính toán kỹ để đảm bảo lợi ích của cả NLĐ và DN. Bởi, chỉ cần rút ngắn một năm thì tác động của nó với xã hội đã khác rồi chứ chưa nói đến 5 năm”- bà Nga khẳng định.
Hiện nay, cùng với những khó khăn về kinh tế, cũng có nhiều NLĐ băn khoăn khi “đóng nhiều nhưng lấy ra ít”- điều này do NLĐ chưa tính toán hết các khoản chi của quỹ BHXH. Thực tế, chính sách BHXH chi rất nhiều chế độ khác như: Thai sản, ốm đau, TNLĐ, mai táng phí, tử tuất… Các khoản chi của BHXH rất nhiều, nhưng không phải NLĐ nào cũng được chi đầy đủ như thế. “BHXH dựa trên cơ sở san sẻ, NLĐ có thể đóng số tiền ít, nhưng khi bị TNLĐ lại được hưởng nhiều hơn số tiền đóng- đó là ý nghĩa của chính sách BHXH”- bà Nga phân tích.
Do vậy, bà Nga cho rằng, các cơ quan liên quan cần đẩy mạnh tuyên truyền để NLĐ hiểu được ý nghĩa nhân văn của BHXH, để thấy mình không bị thiệt khi tham gia BHXH. Đồng thời, cơ quan BHXH cần tiếp tục rà soát lại TTHC theo hướng đơn giản hơn, song vẫn đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật, tránh tình trạng trục lợi BHXH.
Nguyệt Hà
